1.3 شروع به کار - گیت چیست؟

تفاوت اصلی بین گیت و هر VCS دیگری (ساب‌ورژن و دوستان) در نحوهٔ نگرش گیت به داده‌هایش است. از منظر مفهومی، بیشتر دیگر سیستم‌ها اطلاعات را به عنوان لیستی از تغییرات اعمال شده روی یک فایل پایه ذخیره می‌کنند. این دسته از سیستم‌ها (CVS، ساب‌ورژن، Perforce، Bazaar، و غیره) به اطلاعاتی که ذخیره می‌کنند به عنوان مجموعه‌ای از فایل‌ها و تغییراتی که در طی زمان به آنها اعمال شده می‌نگرند (به طور کل این رفتار کنترل نسخه دلتا-پایه نامیده می‌شود).

گیت به داده یا ذخیره ‌کردن آن به این نحو نمی‌نگرد. در عوض، گیت به داده‌هایش بیشتر مانند یک سری از اسنپ‌شات‌هایی از یک فایل‌سیستم مینیاتوری می‌نگرد. با گیت، هر بار که کامیت (Commit/واگذاری) — یا وضعیت پروژه را ذخیره — می‌کنید، گیت یک تصویر از تمام شمایل فایل‌های شما در آن لحظه می‌گیرد و یک رفرنس را به آن اسنپ‌شات در خود ذخیره می‌کند. برای بهینه بودن، اگر فایل‌ها تغییری نکرده بودند، گیت دیگر آن فایل را ذخیره نمی‌کند و فقط یک لینک به نسخه قبلی عیناً مشابه آن فایل که قبلاً ذخیره کرده بود را ذخیره می‌کند. گیت به داده‌هایش بیشتر مثل جریانی از اسنپ‌شات‌ها می‌نگرد.

این نقطه تمایز مهمی بین گیت و تقریباً تمام دیگر VCSهاست؛ باعث این است که گیت غالب دیدگاه‌های کنترل نسخه را، که بیشتر سیستم‌ها از نسل‌های قبل کپی کرده بودند، بازبینی کند. همین اصل گیت را بیشتر یک فایل‌سیستم کوچک با ابزارهای افزودهٔ خارق‌العاده قدرتمند می‌کند تا یک VCS خشک و خالی. در ادامه، هنگامی که برنچ‌سازی در شاخه‌سازی در گیت توضیح داده شد، مفصل‌تر مزایای دیدن داده‌هایتان به روش گیت را بررسی خواهیم کرد.

اکثر عملیات‌ها در گیت فقط به فایل‌های محلی و منابع نیاز دارند تا کار کنند — عموماً اطلاعاتی از کامپیوتر دیگری روی شبکهٔ شما احتیاج نیست. اگر به یک CVCS دیگر عادت دارید که بیشتر عملیات‌ها آن تأخیر مازاد شبکه را دارند، این جنبه از گیت باعث می‌شود که فکر کنید خدایان سرعت گیت را با قدرت‌های ماوراطبیعی تجهیز کردند. چراکه شما تمام تاریخچه پروژه را همین جا روی هارد‌دیسک خود دارید، اکثر عملیات‌ها تقریباً درجا انجام می‌شوند.

به طور مثال، برای گشتن در تاریخچه پروژه، گیت نیازی ندارد که تا سرور برود تا تاریخچه را برگرداند و به شما نمایش دهد — آنرا به سادگی از پایگاه‌داده محلی شما می‌خواند. این بدان معناست که شما می‌توانید تاریخچه خود را تقریباً بلادرنگ مشاهده کنید. اگر می‌خواهید که تغییرات بین این نسخه یک فایل و نسخه یک ماه پیشش را ببینید، گیت می‌تواند فایل یک ماه قبل را جستوجو کند و یک محاسبه محلی برای شما انجام دهد تا اینکه بخواهد از یک سرور دوردست بخواهد یا اینکه نسخه‌ای قدیمی از فایل را از سرور بخواهد تا این محاسبه را به طور محلی روی آن انجام دهد.

علاوه بر آن به این معناست که تنها تعداد کمی از کار‌ها را هنگام آفلاین بودن یا آف-VPN بودن نمی‌توانید انجام دهید. اگر سوار هواپیما یا قطار شده‌اید و می‌خواهید کمی کار کنید، می‌توانید با سعادت کامیت کنید (البته به کپی محلی خودتان، به‌یاد‌ دارید؟) تا به یک شبکه متصل شوید و آپلود لازمه را انجام دهید. اگر به خانه رفته‌اید و کلاینت VPN شما پاسخگو نیست، همچنان می‌توانید کار کنید. در بسیاری از دیگر سیستم‌ها، انجام این کارها یا بسیار دردناک است یا غیرممکن. در Perforce، به طور مثال، مادامی که به سرور متصل نیستید نمی‌توانید کار خاصی بکنید؛ در ساب‌ورژن و CVS، شما می‌توانید فایل‌ها را ویرایش کنید، اما نمی‌توانید تغییرات را به پایگاه‌داده‌تان کامیت کنید (چون پایگاه‌داده شما آفلاین است). شاید این مشکل بزرگی به نظر نرسد، اما در عمل از تفاوت احتمالی عظیمی که ایجاد می‌کند، متعجب خواهید شد.

هر چیزی در گیت قبل از اینکه ذخیره شود چک‌سام می‌شود و سپس متعاقباً با آن چک‌سام فراخوانی می‌شود. این بدان معناست که غیرممکن است که محتوای فایل یا پوشه‌ای را بدون اینکه گیت متوجه شود ویرایش کنید. این کارکرد درون گیت و در پایین‌ترین مرتبه‌ها ساختار یافته و با تاروپود فلسفه‌اش همراه است. ممکن نیست که شما اطلاعات را حین انتقال یا بر اثر خرابی از دست بدهید بدون اینکه گیت آنرا تشخیص دهد.

سازوکاری که گیت برای چک‌سام کردن استفاده می‌کند هش یا درهم‌سازی SHA-1 نام دارد. این هش یک رشته ۴۰ حرفی ساخته شده از کاراکترهای هگزادسیمال (0-9 و a-f) است و بر اساس محتوای یک فایل یا ساختار پوشه در گیت محاسبه می‌شود. یک هش SHA-1 چیزی شبیه به این است:

شما این مقادیر هش را در همه‌جا در گیت می‌بینید چرا که از آن‌ها بسیار استفاده می‌کند. در حقیقت گیت همه چیز را در پایگاه‌داده‌اش، نه براساس نام فایل، بلکه بر اساس مقدار هش محتوایش ذخیره می‌کند.

وقتی که کاری در گیت می‌کنید، تقریباً همهٔ آن افزودن به اطلاعات درون پایگاه‌داده گیت است. به بیان دیگر، انجام کاری که سیستم نتواند آنرا بازگردانی کند یا اجبار آن به پاک‌سازی کامل اطلاعات به هر نحو بسیار دشوار است. اما در هر VCS دیگر، شما می‌توانید تغییراتی که هنوز کامیت نکرده‌اید بهم بریزید یا از دست بدهید، اما بعد از اینکه یک اسنپ‌شات به گیت کامیت کردید، از دست دادن آن بسیار مشکل است، بخصوص اگر به طور منظم پایگاه‌داده‌تان را به مخزنی دیگر پوش (Push) می‌کنید.

این‌ها همه استفاده از گیت را به یکی از لذت‌های دنیوی تبدیل می‌کند چراکه می‌دانیم که می‌توانیم آزمون و خطای بدون خطر خراب‌کاری کردن داشته باشیم. برای نظارهٔ عمیق اینکه چگونه گیت داده‌هایش را ذخیره می‌کند و اینکه چگونه می‌توانید اطلاعاتی که به نظر از دست رفته می‌آیند را بازگردانی کنید به بازگردانی کارها مراجعه کنید.

حال توجه کنید — مسئله اصلی که باید درباره گیت بخاطر بسپارید، اگر می‌خواهید که فرآیند یادگیری شما به سادگی پیش رود، اینجاست. گیت سه حالت اصلی دارد که فایل‌های شما می‌توانند به خود بگیرند: ویرایش‌شده، استیج‌شده و کامیت‌شده:

پس از این به سه بخش اصلی یک پروژه گیت می‌رسیم: درخت کاری (Working Tree)، صحنه (Staging Area) و پوشه گیت.

درخت کاری یا درخت فعال یک چک‌اوت از یکی از نسخه‌های پروژه است. این فایل‌ها از پایگاه‌داده فشرده درون پوشه گیت بیرون کشیده شده و روی دیسک برای استفاده یا ویرایش شما گذاشته می‌شوند.

صحنه یا استیج یک فایل است که عموماً در پوشه گیت شماست، که اطلاعاتی درباره اینکه در کامیت بعدی چه چیزی باشد را شامل می‌شود. نام فنی آن در ادبیات گیتی «ایندکس» است، اما عبارت «صحنه» هم به کار گرفته می‌شود.

پوشه گیت جایی است که گیت فراداده‌ها (Metadata) و آبجکت‌های پایگاه‌داده را برای پروژه شما نگه‌داری می‌کند. این مهمترین جز گیت است و چیزی است که وقتی یک مخزن را از کامپیوتری دیگر کلون می‌کنید کپی می‌شود.

روند کاری پایه گیت به این شکل است:

اگر نسخه خاصی از فایلی در پوشه گیت است کامیت‌شده به حساب می‌آید. اگر ویرایش شده و به صحنه اضافه شده، استیج‌شده است. و اگر از موقعی که چک‌اوت شده تغییری در آن ایجاد شده ولکن استیج نشده، ویرایش‌شده است. در مقدمات گیت، بیشتر درباره این حالات و اینکه چطور می‌توان از آنها در استیج استفاده کرد یا به طور کلی آنها را دور زد را می‌آموزید.